Fungoj, insektoj kaj alio (4)

Okazaj observoj dum unu ekskurso en Finnlanda arbaro, tria parto.  La antaŭa parto estas estas ĉi tie: Fungoj, insektoj kaj alio (3)

Necesejo 2 

Ĉi tion ne faris melo. Verŝajne estis alko...

Migrinta ŝtonego 

La glacia epoko movis eĉ ŝtonblokegojn. Fine ĉio fordegelis kaj la ŝtonego restis senmova, post eble plurcent-kilometra vojaĝo. Ĉi tiu migrobloko estas ĉ. kvin metrojn alta.

Ruĝaj vakcinioj 

Beroj de ruĝa vakcinio, 5- ĝis 10-milimetraj, estas unu el la gravaj naturproduktoj de niaj arbaroj, Ili maturiĝas en septembro, ie eĉ pli frue. La acidaj beroj (oni ofte aldonas sukeron) bongustigas diversajn pladojn kaj estas facile konserveblaj. Tradicie oni simple konservis ilin iom dispremitaj en sia propra suko, en granda vazo metita en kelon aŭ alian malvarman lokon. La beroj enhavas sufiĉe da naturaj, konservaj acidoj por malhelpi ŝimojn kaj alian biologian difekton. Nun oni povas konservi ilin en hejma frostujo aŭ simple aĉeti ilin frostaj.

Ruĝa vakcinio Vaccinium vitis-idaea, kreskas sovaĝe en tuta Finnlando kaj vaste en la plej nordaj arbaroj de la mondo. Estas enigme, kial Karolo Lineo (Carl von Linné, Carolus Linnaeus), la fondinto de la scienca klasado kaj nomado de bestoj kaj kreskaĵoj, elektis nomi ĉi tiun nordan beron vitis-idaea, “vinberujo de Monto Ida”. Eblas elekti el du “Montoj Ida”, unu en nuna Grekujo, alia en Turkujo, sed verŝajne sur neniu el tiuj du montoj kreskas ruĝaj vakcinioj.

Cimo 

Iam oni renkontas bero-cimon. Eĉ se oni ne vidas la insekton mem, ĝian ĉeeston anoncas malplaĉa odoro. (Povas esti, ke ĉi tiu individuo estas ordinara bero-cimo Dolycoris baccarum, sed ekzistas multe da insektoj, ofte kun nur subtilaj diferencoj, kaj mi nur malbone konas ilin.)

Alkoj, timu! 

Rande de areo, kie arboj estis forhakitaj, oni bone vidas eĉ malproksimen,. Ĉi tio estas taŭga loko por ĉasista paf-turo. La alkoĉasa sezono komenciĝas la lastan sabaton en septembro kaj daŭras ĝis jarfino. Por ĉasi alkojn oni bezonas permesilon, kiu kostas 100 eŭrojn por plenkreska alko, 34 eŭrojn por alkido. Oni mortigas ĉiujare ĉ. 50 000 bestojn.

Eĉ ĉi tie 

Forirante mi rimarkas, ke ja eĉ ĉi tie, for de urba bruo, en la subvoja pasejo, aktivis la farbuloj, kies kreaĵoj kutime aperas en pli publikaj lokoj. Eble ili nur ekzercis sin por poste transiri al produktado pli videbla.

Kaliketoj 

Mi memoras, ke iam antaŭ multaj jaroj, EAF aranĝis konkurson pri tradukado el la finna lingvo en Esperanton. En la poezia branĉo premion (verŝajne la unuan) gajnis Terttu Tyynelä, kiu tradukis poemon de Helvi Juvonen, titolitan Pikarijäkälä. Ŝi elektis por la nomo la tradukon “Kalikolikeno”. Temas pri eta kreskaĵo, kies formo similas kalikon, trinkvazon. Troviĝas pluraj specoj, jen unu. Ĉi tiuj kaliketoj ne estas la plej tipe kaliko-formaj, sed vi vidas la esencon: ĉe la pinto ili havas kavaĵon, kie povas kolektiĝi guto da akvo. – Mi esperas, ke ie konserviĝis la traduko de Terttu.

* * *

Daŭrigo en “Fungoj, insektoj kaj alio (5)”.