La listo aperis en la dua numero de 1959 de la revuo Bibliophilos, organo de Finnaj libroamantoj-kolektantoj. Komence de la listo, sur paĝo 21, troviĝas enkonduko en la Finna kaj en Esperanto; ankaŭ aliloke la listo havas notojn en Esperanto. Bedaŭrinde la Esperantaj tekstoj estas malzorge kontrolitaj, kio videblas en multo da preseraroj. Jen elĉerpaĵo el la komencaj jaroj, niaj unuaj lernolibr(et)oj kaj informiloj.
Laŭ la listo, la unua lernilo en Finnlando aperis en 1902. Ĝi estis 16-paĝa kajero adaptita por la Finna lingvo el verko de J. J. Süssmuth. En la lando estis esperantistoj jam antaŭ tio, sed ili evidente povis utiligi alilingvan, eksterlandan lernomaterialon.
Mi serĉis en la katalogo precipe informojn pri presaĵoj, kiuj prilumus la movadon en nia lando ekde la 1923-a jaro ĝis post la milito, sed la rikolto estas malmulta. La plej aktiva publikiginto de tiuj jaroj ŝajnas esti Hugo Salokannel, vera mult-idealisto, kies presaĵetoj (kelkaj nur 1-paĝaj) pritraktas krom Esperanto ankaŭ la danĝerojn de tabako kaj alkoholo kaj la kristanan religion. Iuj el la titoloj de liaj propagandiloj ŝajnas nun iom ridindaj, sed verŝajne la tekstoj elŝprucis rekte el la flamoj de lia fajra idealismo.
Estas en la katalogo indikoj ankaŭ pri tio, ke kelkaj presaĵoj eĉ ne troveblas en la Universitata Biblioteko, kvankam tiu principe rajtas ricevi ĉiujn presaĵon en la lando, rekte el la presejoj. Tiujn la kompilinto ricevis rekte de kelkaj helpintoj, unuavice Vilho Setälä kaj Hugo Salokannel. Estas malfacile taksi, ĉu multo restas tute ekster la listo. Mi supozas, ke netrovitaj restas almenaŭ iuj klubaj bultenoj kaj eble asociaj cirkuleroj. Tiaj ne aperis presitaj, sed estis multobligitaj per iu tiutempa metodo. Kelkaj multobligaĵoj enestas la liston.
Estus utile trovi kaj ordigi ĉian materialon pri Esperanto en Finnlando dum la unua duono de la pasinta jarcento, ĉar ankaŭ la nun ordigata arkivo de EAF estas preskaŭ malplena pri tiuj jaroj. Niaj societoj estis malgrandaj, tia estis ankaŭ EAF mem, kaj multo skribita restis, forgesiĝis kaj eble poste detruiĝis en la privataj hejmoj de la sekretarioj kaj prezidantoj.
Mi petas ĉiun Finnan esperantiston, kiu eventuale scias pri trovejoj de nia historia materialo, informi pri tiuj al EAF (adresoj troviĝas sur la retpaĝo esperanto.fi). Vi povas ankaŭ skribi al mi: harri.laine ĉe iki.fi.
Bildon pri ĉiu paĝo de la revuo vi trovas en la albumo Bibliophilos 1959/2 .
Ĝi estas trovebla ankaŭ kiel pdf-dosiero en mia retpaĝo laine.pp.fi.
* * *
Pri enretigo de ĉi tiu malnova numero de Bibliophilos mi iam parolis kun prezidanto de la Societo de Bibliofiloj, kiu nuntempe eldonas la gazeton. Li opiniis la aferon permesinda, eĉ utila por dishavebligo de gravaj informoj. Mi ankoraŭ ne zorgis pri alia, pli oficiala permeso publikigi la enhavon.
--------------------------------
[Ĉi tio estas kopio el mia blogo en Ipernity. La sekvaj komentoj siatempe aperis sub la originalo.]
9 komentoj
Bruno Lehtinen
Mi nur citas je Aleksis Kivi: "Elettiinpä ennenkin, kun kun ojan takan´ oltiin, ojapuita poltettiin ja ojast´ oltta juotiin."
Harri Laine respondis al Bruno Lehtinen
Dankon, Bruno. La esperanta versio de Sep fratoj donas por tio la tradukon:
Ĉiam fartis bone ni
bivake ĉe rivero:
fajro estis imperi’
kaj akvo la biero
La traduko eble ne tute same bele laŭdas la pasintajn (eble mizerajn, sed) enviinde bonkvalitajn tagojn, sed ni komprenas.
Jukka Nikoskelainen
Via blogo estas vere interesa! Mi devas konatigxi kun gxi.
Harri Laine respondis al Jukka Nikoskelainen
Dankon, Jukka, kaj bonan revenon al mia blogo!
Tuomo Grundström
Atenton meritas la unua ero en la listo kaj ties tradukinto: Tiun (verŝajne la unuan) finnlilngvan esperanto-lernilon tradukis kaj redaktis Werner Anttila, verkinto ankaŭ de la unua(?) vortaro por finnoj. - Anttila estis tre produktiva tradukisto, unu el la generacio ne pionira, sed frua portanta mondliteraturon en la finnan. Ĵus mi finis (re)legadon de la klasikaĵo de la germana romano, "Seikkailukas Simplicissimus", "Abenteuer de Simplicius Simplicissimus" de H.J.C. von Grimmelshausen, vidu ekz. eo.wikipedia.org/wiki/Hans_Jakob_Christoffel_von_Grimmelshausen
Anttila estas tro malmulte konata - kiu prenus la taskon kompili biografieton pri li kaj aparte liaj esperantaj laboroj?
Harri Laine
Jes, Tuomo, estas interesa persono, Lia nomo estis pli frue Werner Andelin, Estas artikolo pri li en la Finna Vikipedio kun longa listo de verkoj tradukitaj de li en la Finnan. Ankaŭ la Esperanta Vikipedio havas artikoleton pri li..
Harri Laine
Mi ĵus rimarkis, ke la unua ero en la listo (la lernolibreto de Süssmuth), kiun la Bibliophilos-katalogo atribuas al Anttila, havas aliajn indikojn en la datumbazo Fennica. de la Nacia Biblioteko. Tie ĝi estas
“Süssmuth, J. J., Nimeke:Kansainvälisen esperanto-kielen käytännöllinen oppikirja itsepuhelua varten. Vihko 1 / J. J. Süssmuth ; Suom. Hanna Kuosmanen. Kieli:suomi Julkaistu:Helsinki : G. W. Edlund, 1902. Ulkoasu:16 s. Huomautus:Suomeksi sovitettu Alkuteoksen kieli: epo Muu(t) tekijä(t):Kuosmanen, Hanna.”
Kiu estas Hanna Kuosmanen? Ĉu vere estas “itsepuhelua varten” (‘por memparolado’?
Tuomo Grundström
"Itsepuhelu" cxi tie ja signifas aŭtodidaktan lernadon. Hanna Kuosmanen - jen defio al ni(aj) historiistoj. Evidentiĝas denove, ke la virino estas la vera heroo historia.
antaŭ 4 jaroj.
Harri Laine
Vi apenaŭ estas serioza pri "itsepuhelu". Ne nur la adaptinto estas malsama, sed ankaŭ la nomo de la verko estas iom malsimila en la du fontoj. Ĉu iu posedas ekzempleron?
