Liaj ege moderaj ideoj rikoltis – ĉu mi bezonas aldoni: kompreneble – jam iom tumultan akcepton. Vidu ekzemple la reagojn en The Register. Tiuj igas min pensi, ke la brogaj kaj flamaj prilingvaj diskutoj en la diversaj retforumoj de esperantistoj fakte estas ege civilizita kaj klere kultura, modera interŝanĝado de opinioj.
La diskuto ja estas interna afero de la angla lingvo kaj okazas en la angla. Aŭ ĉu tamen, ĉu oni plu, en la nuna mondo, povas opinii ion tian interna afero de la angla lingvo?
--------------------------------------
[La artikolo estas kopio el mia blogo en Ipernity. Ĉi-sube sekvas la komentoj, kiuj siatempe aperis sub la originalo en Ipernity.]
- A Giridhar RAO> ĉu oni plu, en la nuna mondo, povas opinii ion tian
> interna afero de la angla lingvo?
Ho! Vi tute pravas. Ekzistas angla uzgamo de, ekzemple, d-ro Wells, tra mi (kiu instruocele studis la anglan) ĝis la helpantino en mia hejmo kiu sendas sian filon (je terure alta kosto!) al anglalingva lernejo! La simpligoj kiujn rekomendas Wells ege helpus tiun 7-jaran povrulon, kiu nuntempe baraktas kontraŭ (inter alie) la koŝmaroj de la angla literumsistemo!
Kiel mi ĵus leteris al d-ro Wells, koincide, antaŭnelonge, mi trafis mencion pri iu Ken Smith - krimologo en la univeristato Bucks New University, Britio - kiu ŝajne proponis ion similan pri la akcepto de variaĵoj de angla literumado. Tamen, estis propono kiu tute ne plaĉis al Frank Furedi, kiu vidas (anglalingve) en ĝi plian pruvon de la intelekta kaj kultura degenereco de nia epoko! :-)
- Tonyo
Kompreneble Wells tute pravas! ;-) - Mi ja vidis ke la polemiko aperis en multaj aliaj ĵurnaloj:
www.timesonline.co.uk/tol/life_and_style/education/article4698949.ece
www.telegraph.co.uk/opinion/main.jhtml?xml=/opinion/2008/09/09/do0902.l
www.bbc.co.uk/worldservice/news/2008/09/080908_english_spelling_wup_sll
Vidu ankaŭ:
digg.com/educational/Let_pupils_giv_up_spelling_rules_There_to_hard
digg.com/educational/Professor_calls_for_a_freeing_up_of_English_spelling
Vi pravas, kia maniero insulti!
- Harri Laine respondis al TonyoDankon, Tonyo, por la aldonaj ligiloj. Du el ili havas ian eraron. Mi provas korekti: Jen Telegraph , jen BBC
- Harri Laine respondis al ManoloNe estu tiom certa en via ĝojo, simple Guglu per taŭga elekto de serĉvortoj. Almenaŭ en la supre menciita Telegraph-paĝo troviĝas la vorto, ne uzata en tre laŭda kunteksto. Wells ja absolute neniom kaŝas sian okupiĝon pri Esperanto, do la afero tute nature aperas. Li havas purajn armilojn, dum la kontraŭado multe utiligas subzonajn pugnobatojn..
- Valdas Banaitis respondis al ManoloEsperanto estas suspektinda afero nur pro tio, ke ghi mise sidas en la listo de artefaritaj utopiaj kaj abortaj projektoj(proponoj). Chu iu rimarkigis, ke Esperanto estas la sola nature koncipita produkto de infana genio en specifa medio, analoga al Nov-Gvinea Tok Pizin. Ambaw estis naturaj intwerlingvoj. Esperanto savighis de pereo, malgraw ke ghiaj intruantoj ghis nun profanas ghian esencon rutine intruante tion, kio tute ne bezonas instruadon, nur kreadon. Analoga verko estis la korea alfabeto, kiu anstataw esti vaste uzata, estis bojkotata preskaw kvin jarcentojn.
- Harri LaineLa afero ja havas seriozan flankon (Giridhar donis unu bonan ekzemplon), sed nun oni estas tiom superŝutata per la nekredeble kruda reta polemikado (ili estas frenezaj, tiuj anglalingvanoj!) , ke oni apenaŭ rimarkas tion. La kampanjistoj de McCain kaj Obama jam certe febre laboras por krei same furoran efikon, eble indus antaŭ la elektotago disvastigi klaĉon, ke la kontraŭulo (aŭ almenaŭ ties viculo, aŭ ekz. la estonta bofilo de la viculino) subtenas la ideojn de Wells.
- Jens S. LarsenMi sekvis la ligojn al The Register kaj al Times, kaj kvankam la reagoj en la dua estas multe pli civilizitaj ol en la unua, la opinio ambaŭloke estas masive kontraŭ plisimpligo de la Angla skribsistemo. Revenadanta argumento estas ke oni ne rezignu instrui ion, nur ĉar ĝi estas malfacila. Mi tamen demandas min, kiom el la samaj komentantoj konsentus ke Britaj lernantoj lernu la Francan antaŭ ol esti allasataj en superan edukadon?
- Valdas Banaitis respondis al Jens S. LarsenSe la angloj mem protestas kontraw ajna reformo, kion do diri?
Chu oni trans-spellingu la tutan Biblion kaj Shekspiron?
Lasu trankvile evolui,. Estas pli sekure de nulo konstrui ion novan (se necese), ol ripari ion kutiman.
- ManoloSimilan proponon faris por la hispana lingvo la nobel-premiito García Márquez kaj la "intelektularo" kovris lin je ne ripetindaj epitetoj....
- Harri LaineLeginte la blogon de Wells mem, mi komprenis ke la kerno de liaj ideoj estis trakti regulojn de la skribo iom malpli strikte ol estas la nuna kutimo. Do, ke ankaŭ la ortografio iom liberiĝu el katenoj de ekstreme pedante postulata korekteco, ke nur la skriba formo registrita en vortaroj nun diktas, kio ne estas erara.
Diversaj manieroj prononci la anglan ja ŝajnas esti tre bone tolerataj, kaj ekz. en Britaj televidaj filmoj pli kaj pli mi aŭdas elparolon, kian oni ne instruis al mi kompreni. Kial ne permesi ion similan en skribo, kaj lasi la evoluon pli rapidi spontane, kiel ĝenerale ĉio evoluas en la angla, sen ia Akademio. Fakte la afero estas interesa: ĉu senŝanĝa stabila unufomeco estas esenca por vivipovo de skriba lingvo? Kiom esenca?
Estante lerta utiliganto de la amaskomunikiloj, Wells konkretigis siajn pensojn per ekzemploj, kaj tiuj ekzemploj tuj vekis la skaldal-kriegojn, el kiuj parto estis plej insultaj. – Estus interese legi, kion li efektive diris en la centrjariĝa jubilea kunsido de Spelling Society.
Mi pensis pri mia propra scio de la angla lingvo. Se mi klopodus ŝajnigi min anglalingvulo, min certe tuj senmaskigus miaj prononco, mankohava vortprovizo kaj mal-denaskeca frazkonstruo. Sed mi sufiĉe bone sukcesus en ekzameno, kie oni devus ĝuste literumi anglajn vortojn. Kun rideto mi tuj rimarkis, en la kritikaj komentoj pri Wells, ke oni skribis, ekzemple, pri io "wierd" kaj "appauling". Interesa penso: Ĉu mi eĉ tro bone sukcesus en tia ekzameno, por esti klasata meznivela anglo?
Al Manolo; Kiel oni povis fari similan proponon pri la hispana? Tiu lingvo ja havas bonegan skribsistemon, ĉu ne?
- Manolo respondis al Harri LaineJes, la hispana havas pli fonetikan ortografion ol la angla, tamen restas malregulaĵoj kiuj permesas decidi "kiu estas klera" kaj "kiu ne estas klera" per simpla nombrado tiajn erarojn. Kvazaŭ la eduk-sistemo estus ĝimkano por salti super tiaj baretoj.
Ekz., García Márquez proponis aljuĝi la sonon ĥ nur al unu litero, j (nuntempe, ankaŭ la kombinoj ge- kaj gi- estas elparolataj ĥe- ĥi). Do, anstataŭ geranio oni skribu jeranio [ĥeranjo].
Kaj forigi la distingon "b/v" (en la nuntempa hispana lingvo, ankaŭ en Ameriko, la sonoj estas nedistingeblaj / nedistingendaj), tiel ke restu nur "b". Do, verano iĝus berano [berano].
Estas du aŭ tri pliaj tiaj proponoj; sed jam nur tiuj du menciitaj sufiĉus por ŝalti la koleron de la "intelektularo".
- Jens S. Larsen respondis al Harri LaineSpontana evoluo de ortografio estas ekstreme konservema. Noah Webster, kiu eldonis la unuajn Usonajn vortarojn, volis multe pli radikalan ŝanĝon, sed li ne havis akademion por apogo. Malmultaj scias ke parto el liaj proponoj eĉ trovis vojon al la Brita normo; temas ekzemple pri la vortoj por "magio" kaj "magia" - nuntempe ambaŭ estas "magic", sed antaŭe oni uzis "magick" por la substantivo. Malavantaĝo de tiu ŝanĝo estas ke la is-tempo de "traffic" (kontrabandi) bezonas ekstran k ("trafficked"). Por atingi veran ŝanĝon en la Angla ortografio, kiel en lingvoplanando ĝenerale, necesus havi revolucian situacion en la socio.
- Valdas BanaitisLa angla jam ne plu apartenas nur al angloj, sekve chiu grupo uzanta English rajtas adapti ghin al siaj bezonoj. English ekzistas en du ege disaj formoj - la parola kaj la skriba, inter kiuj mankas sistema ligo. En la epoko de la interneto nova ortografio estus neefektivigebla tasko aw katastrofo. Ne vane diras rusa proverbo - skribo pluma ne forigeblas ech per hakilo.
Alia afero estus adapti IPA simbolojn speciale por instrui English, krei specon de muzika alfabeto , facile skribebla kaj ne konfuzebla kun la tradiciaj 26 ortografiaj literoj. La 44-fonema minimumo ne sufichas - fakte estas ne malpli ol 25 konsonantoj kaj 35 vokaloj, kiuj tre harmonie formas sistemon, similan al Mendelejeva tabelo. Utila helpilo por instruado de prononca lingvo, jam 10 jarojn estas ellaborata en Litovio. 11an de marto en Londona E-klubo mi prezentis ghian modelon al JCW, la awtoro de Pronunciation Dictionary, danke uzata de niaj komencantoj. Ghuste komencantoj proponis plurajn ideojn por sistemigo de tiu tabelo, ke la tuta kompleto de English sonoj estu memorata kiel la emblemoj de kartludo.
Cetere, JCW tute ne estas pedanta pri la angla prononco kaj ne strebas trudi iujn normojn. Li nur registras chiujn variantojn de uzado, kaj ech ties oftecon. La vorto "mature" estas prezentita en 10 formoj. Tio nin ne timigas, sed male - hardas kontraw la ekzistanta spelling. Tamen ni ne eltenos, se ankaw spelling ekshancelighos kaj renversighos pro artefarita reformo.
Ei kommentteja:
Lähetä kommentti