La lasta estos unua kaj la unua estos lasta

Por daŭrigi, el iom alia vidpunkto, la diskuton pri nomado de jarcentoj, mi prezentas alian, tre konkretan ekzemplon pri la ordigo de nulo inter aliaj nombroj (aŭ ciferoj). Ĉiuj konas la ekzemplon, sed eble ne ĉiuj pensis pri la afero aŭ konscias pri ĝi. Estas la ĉieaj klavaroj, unu el ili uzata ĉefe en telefonoj (sed ankaŭ ekz. en mondoniloj), la alia en kalkuliloj kaj kiel parto de komputilaj klavaroj. Jen du fotoj pri mia poŝtelefono, en du malsamaj funkcioj.

Oni facile rimarkas, ke malsamas la ordo de la ciferoj. En unu estas "123456789", de supre malsupren, en la telefona ordo. En la alia, kiam mi uzas la telefonon (fakte: komputileton) kiel kalkulilon, estas "123456789" de malsupre supren. Estas klara la diferenco. 

Sed kio okazis al la kompatinda nulo? En ambaŭ sistemoj ĝi restas plej malsupre. Do, unu maniero rigardi la aferon estas konsideri nulon la lasta el la ciferoj (alidire, la plej granda nombro), dum en la alia ĝi estas metita komence, la unua, la plej malgranda. Plej klare estas, ke ĝi estu la unua en ordigo laŭ grandeco. Malpli klare estas, kial ĝi situu ĉe la fino.

Ankaŭ en la klasika skribmaŝina klavaro, sur la supra klavovico, la nulo venas post la naŭo.

Eble ne multe temas pri tio, kiu ordo estas pli logika. Tamen, kial, diable, ni estas dotitaj per du malsimilaj klavaroj-butonaroj? Kaj nenia antaŭsigno estas videbla pri malapero de unu el la du. Kalkuliloj kaj komputiloj plu havas sian aranĝon, telefonoj (kaj, ŝajnas al mi, ankaŭ la bankaj mondoniloj) havas alian.


--------------------------------

[Ĉi tio estas kopio el mia blogo en Ipernity. La sekvaj komentoj siatempe aperis sub la originalo.]



7 komentoj

Siv Burell
Estas konfuze. Ankaŭ estas konfuze kompreni markadon de nutraĵo. Kiu dato estas la lasta por konsumi, se estas skribite ekz: 12-10-11? Ĉu ĝi signifas la 11an de oktobro en 2012 aŭ la 12an de oktobro en 2011? Dependas de la origina lando de la nutraĵo.


Harri Laine respondis al Siv Burell
Jes vi pravas, Siv. Mi kredas, ke preskaŭ ĉiu Finno nature interpretus, ke "11" estas la jaro, sed en Svedujo (en Eŭropo preskaŭ nur en Svedujo) oni abunde uzas la inversan ordon. La enigmajn jar-indikojn solvus simpla rekomendo: ĉiam skribi la jaron kvarcifere,

Feliĉe, en Eŭropo oni apenaŭ vidas Usonajn datojn. Tie oni unue skribas la monaton kaj nur post tio venas la tago, do via dato povus esti ankaŭ la 10-a de Decembro 2011.


Jens S. Larsen
Tajpiloj antaŭ la alveno de komputiloj ne havis nulon. Oni uzis "o".


Harri Laine
Eble iuj tajpiloj. La mia de antaŭ 50 jaroj havas kaj nulon kaj unuon, sed mi scias, ke ĉe iuj aparatoj oni devis skribi O aŭ o anstataŭ 0 kaj l anstataŭ 1. Mi vidis, ke iuj eĉ tajpis I (majuskla i) anstataŭ 1.

Cetere, mia skribmaŝino ankoraŭ funkcias (la inkrubando intertempe iom sekiĝis, eĉ neuzate). Mi supozas, ke post maksimume du–tri jaroj ĉi tiu komputilo (jam kelkjara) estos pli-malpi neriparebla rubaĵo aŭ almenaŭ ekonomie neriparinda.


Edmund Grimley Evans
Estas logike, ke 0 venas post 9 por telefono, ĉar ĉe la pratelefonoj kun ciferplato, 1 tradukiĝis al unu klaketo, 2 al du klaketoj, ktp, do 0 tradukiĝis al dek klaketoj kaj devis veni post 9 pro la maniero, en kiu funkciis la mekanismo. Mi scivolas pri la origino de la alia aranĝo. Ĉar ĝi estas uzata en kasmaŝinoj kaj kasmaŝinoj estis uzataj, longe antaŭ ol aperis poŝkalkuliloj, eble oni serĉu ĝian originon tie, sed malnovaj kasmaŝinoj ĝenerale ne havis butonon por 0; oni havis butonojn por 1 ĝis 9, 10 ĝis 90, ktp. Do, mi ne scias. Ĉu eble kulpas IBM? Se jes, la afero devus esti spurebla ...


Harri Laine respondis al Edmund Grimley Evans
Jes, tiel estis en la pratelefonoj (aŭtomate konektantaj, ne la vere praaj). Sed mi vidis ankaŭ ciferplatojn kun alia aranĝo (vidu ekzemplon, bildo en Vikipedio ). Verŝajne tia aparato devis funkcii kun unu klaketo por 0, ĉar ĝi estis plene mekanika kaj estus (eble?) malfacile aranĝi 10 klaketojn por la unua turnoŝtupo (0), sed unu klaketon por la sekva (1). Iom enigme, ĉar ja ankaŭ la elektromekanikaj centraloj devis konformi al tia funkciado kaj ŝajnas al mi, ke sub unu centralo do povis esti nur unuspecaj aparatoj: aŭ tiaj kun 0...9 , aŭ tiaj kun 1...0.
antaŭ 4 jaroj. Adaptita en antaŭ 4 jaroj.


Edmund Grimley Evans respondis al Harri Laine
Laŭ Vikipedio estis tri sistemoj por "pulsnumerumado": la ĝenerale uzata (1...0), la novzelanda, uzata ankaŭ en Oslo (9...0), kaj la sveda (0...9). Tiu bildo supozeble montras svedan telefonon. Nu, Ericsson ...

--------------------------------
[La bido aperis en Ipernity ankaŭ aparte de la ĉi-supra artikolo. Ĝin akompanis klariga teksto kaj du komentoj:]

Mia poŝtelefono aspektas kiel en la maldekstra bildo, kiam mi telefonas kaj devas klavi la numeron. Tion mi ja ne ofte bezonas fari, ĉar la nuntempaj aparatoj memoras amason da gravaj numeroj, kaj sufiĉas elekti la nomon el listo. Sed ankoraŭ oni ne povas vivi sen ĉi tia telefona butonaro.

La modernaj poŝtelefonoj estas ankaŭ plenkapablaj komputiloj. Mi povas, ekzemple, decidi uzi ĝin kiel simplan kalkulilon. Jen, dekstre,kian klavaron mi vidas en tiu okazo. Precipe notu, ke la nulo situas malsupre en ambaŭ klavaroj, dum por la ceteraj ciferoj la ordo estas renversita.

Komentoj

Maria Mickle
estu ĝoja kun via telefonilo mana
mia motorolla estas simpla k mi ne multon povas fari kun ĝi, ĉar por teknikaĵoj mi havas !3 maldekstrajn piedojn!, eĉ ne manoj, ha, ha, ha....


Harri Laine respondis al Maria Mickle
Eble ankaŭ vian telefonon oni povas uzi kiel kalkulilon. Iuj poŝtelefonoj donis tian funkcion jam antaŭ la nuna "intelegenta" generacio. – Mi fotis ĉi tion precipe por elstarigi, kiel finfine "renkontiĝis" du malsimilaj klav-aranĝoj en unu sama aparato. Se oni telefonas, "3" troveblas supre dekstre. Se oni komencas kalkuli, ĝi subite saltas malsupren.